Moving Beyond Virtual Reality: Pioneering Self-Compassion Initiatives

Son dönemde yapılan araştırmalara göre, Hollandalı bir grup öğrenci, öz-şefkatlerini arttırmayı ve öz-eleştirilerini azaltmayı hedefleyen tek bir sanal gerçeklik (VR) oturumunu içeren bir çalışmaya katıldı. Araştırma, kendine sert eleştiri yapma eğilimleriyle bilinen öğrencilere odaklandı ve onlardan, kendilerini eleştiren bir sanal karaktere şefkat göstermeleri istendi. Bu çalışma, “Davranış Araştırmaları ve Terapi” dergisinde yayımlandı.

Öz-eleştiri, bir bireyi sert bir şekilde değerlendirme eğilimini ifade eder, algılanan başarısızlıklara ve eksikliklere odaklanır. Kendi eylem ve kararlarına aşırı derecede eleştirel bir yaklaşım içerir. Öz-eleştiri, bazen kişiyi gelişime teşvik edebilirken, aynı zamanda yetersizlik hissi, düşük benlik saygısı ve mental iyilik hali bozukluklarına neden olabilir. Aşırı öz-eleştiri zararlı olabilir, kişisel gelişmeyi engelleyebilir ve anksiyete ve depresyon gibi negatif duygusal durumlara katkıda bulunabilir.

Öte yandan, öz-şefkat, özellikle zor durumlarda veya başarısızlıkla karşılaşıldığında kendine karşı nazik, anlayışlı ve affedici davranmayı içerir. Bu tutum duygusal dayanıklılığı ve genel iyilik haliyi teşvik eder, gelişmiş mental sağlık açısından katkıda bulunabilen uyumlu bir duygusal düzenleme stratejisi olarak işlev görür.

Çalışmanın baş yazarı Marit Hidding ve meslektaşları, katılımcıların farklı bir bakış açısı benimsemeleriyle öz-eleştiriyi azaltıp öz-şefkati artırabilir mi diye araştırmaya çıktılar. Öz-eleştiri ve öz-şefkat arasında bir karşıtlık ilişkisi olduğu için, öz-şefkati artırmanın öz-eleştiriyi azaltabileceği hipotez edilmişti.

Bu yönde ölçüm yapabilmek adına araştırmacılar, “çift standartlar” adı verilen bilişsel-davranışçı bir teknikten esinlenerek VR egzersizleri tasarladılar. Bu teknik, katılımcıların benzer bir öz-eleştiri sergileyen bir arkadaşlarına nasıl konuşacaklarını düşünmelerini içeriyordu. Deney, öz-eleştiri ve öz-şefkati yüksek olduğu belirlenen 17 ila 30 yaşları arasındaki Groningen Üniversitesi’nde psikoloji öğrencisi 68 Hollandalıdan oluşuyordu ve öz-eleştiri ile öz-şefkati ölçmek için “Öz-Eleştiri ve Öz-Şefkat Ölçeği”ni kullandılar.

Katılımcılar iki gruba rastgele atandı. Bir grup, bakış açısını değiştiren teknikleri içeren bir VR oturumuna katıldı (deney grubu), diğer grup ise bu tekniği içermeyen benzer bir VR oturumuna girdi (kontrol grubu).

Prosedür sırasında katılımcılar sanal ortama girdiler ve kendilerini uyum sağlamaya yönlendirdi. Araştırmacı daha sonra öz-eleştiri hakkında konuştu ve ardından kendilerine şefkat gösterme konusunda rehberlik etti. Bu role-play’lerde, katılımcılara kendilerini arkadaşları olarak görmeleri ve onlara nazik davranmaları, kendi öz-eleştirel düşüncelerini temsil eden sanal karakteri hayal etmeleri talimatı verildi. İki adet role-play gerçekleşti. Deney grubu için, VR oturumları kaydedildi ve tekrarlandı; böylece katılımcılar oturumu sanal karakterin bakış açısından izleyebilir ve kendi şefkatkâr yanıtlarını duyabilirlerdi. Kontrol grubunun böyle bir deneyimi yoktu.

Oturum öncesinde ve sonrasında katılımcılar öz-eleştiri ve öz-şefkati (Öz-Şefkat ve Öz-Eleştiri Ölçeği) ölçen testleri, anlık pozitif ve negatif duyguları (Görsel Analog Ölçek) gerçekleştirdi ve VR mevcudiyeti ile ilgili deneyimlerini değerlendirdiler (Grup Mevcudiyet Anketi) ve müdahale ile ilgili öznel deneyimlerini değerlendirdiler.

Sonuçlar, her iki grubun da öz-eleştiriyi azalttığını ve öz-şefkati artırdığını gösterdi. Oturumları değişen bakış açılarıyla tekrar oynamanın belirgin bir etkisinin olmadığı, gözlemlenen değişikliklerin her iki grupta benzer olduğu görüldü. Pozitif ve negatif duygular, oturum sonrasında değişmedi. Çalışma, “tek bir VR müdahalesinin ‘çift standartlar’ CBT tekniğine dayandığını ve yüksek öz-eleştiri seviyelerine sahip katılımcı grubunda öz-eleştiriyi azaltmada ve öz-şefkati artırmada etkili olduğunu gösterdi. Mevcut çalışma, hem şefkat göstermenin hem de kendi şefkatini almanın önemli pozitif etki yarattığını gösterdi. Benzer öz-eleştiriye sahip birine şefkat göstermek, öz-şefkat elde etmek ve öz-eleştiriyi azaltmak için yeterli görünmektedir,” çalışmanın yazarları tarafından belirtildi.

Bu araştırma, sanal gerçeklik müdahalelerinin potansiyel terapötik etkilerini açığa çıkarmaktadır. Bu çalışmanın amaçlanan tedavi etkiyi göstermediği, ancak müdahale sonrasında her iki grupta da öz-şefkat ve öz-eleştiri değişiklikleri gösterildiği unutulmamalıdır. Bu nedenle, değişimin müdahaleden doğrudan mı kaynaklandığı yoksa tesadüfen mi meydana geldiği belirsizdir. Ayrıca, çalışma müdahaleden hemen önce ve sonra öz-şefkat ve öz-eleştiri değerlendirmiştir, uzun vadede değil.